Precies dezelfde redenen die je misschien kan hebben om veganist te worden, zijn eveneens goede redenen om te streven naar een Zero Waste leven. Wijzelf hebben nog een heel lange weg af te leggen wat dat betreft, maar vinden het een heel belangrijk streefdoel in ons leven. Ook moet de term Zero Waste misschien wat genuanceerd worden, want waar wij naar streven is eerder en Near-o-Waste dan een Zero Waste leven. Laat me dit even uitleggen.
Wat?
Zero Waste is een beweging die in de jaren '70 ontstaan is en die streeft naar een levensstijl die letterlijk "zero waste" (geen afval) creëert. Of zoals de Zero Waste International Alliance het stelt:"Zero Waste means designing and managing products and processes to systematically avoid and eliminate the volume and toxicity of waste and materials, conserve and recover all resources, and not burn or bury them."
Heel simpel gesteld, wil de Zero Waste beweging mensen bewust maken van de gigantische hoeveelheden afval die ze produceren en hen middelen aanreiken om dit afval drastisch te verminderen of zelfs helemaal te elimineren. Als je denkt dat dit onmogelijk is, kijk dan even naar onderstaand filmpje van Lauren Singer, die al haar afval van vier jaar in een klein potje kan bewaren:
Op haar blog Trash is for Tossers bewijst ze dat het zeker mogelijk is om Zero Waste te leven. Het komt er in feite op neer dat we op bepaalde vlakken terug moeten naar de tijd van onze grootouders en overgrootouders, en de massaconsumptie van de huidige maatschappij een rug moeten toekeren.
Maar wat bedoelde ik nu met Near-o-Waste? Dit is een onofficiële term die aangeeft dat mensen Zero Waste proberen leven, maar er niet helemaal komen, en het dus eerder benaderen. In zekere zin is iedere Zero Waster dus eerder een Near-o-Waster, want zoals je in het filmpje zag, heeft zelfs Lauren Singer nog wel wat afval. Streven naar Near-o-Waste kan bovendien minder overweldigend lijken dan meteen Zero Waste te gaan.
De belangrijkste focus voor ons bij het vermijden van afval is plastiek. Het is één van de meest schadelijke van onze afvalsoorten, zowel voor de gezondheid als voor het milieu. Daarnaast is het ook gewoon een goed uitgangspunt als je minder afval wil produceren: je eerst concentreren op plastiek lijkt heel wat doenbaarder dan meteen al je afval te elimineren.
Waarom?
Zoals gezegd in onze inleiding, zijn de redenen om Zero Waste te gaan in grote lijnen dezelfde als de redenen om veganist te worden. We zijn veganist geworden om drie grote redenen: omwille van de dieren, het milieu en onze gezondheid. Dit zijn ook de drie grote redenen om Zero Waste, maar vooral ook "plastiekloos" te leven.Gezondheid
Ik hoor je al denken: "Hoe kan plastiek nu mijn gezondheid beïnvloeden?" Tot voor kort zag ikzelf ook geen graten in het gebruik van plastiek in alle aspecten van mijn leven. Door gezondheidsproblemen kwam ik echter in aanraking met de term "hormoonverstorende chemicalieën" (endocrine disruptors in het Engels). Dit zijn bepaalde chemische stoffen die in je lichaam de productie en werking van hormonen, zoals oestrogeen, verstoren. Dit kan allerlei gevolgen hebben in je lichaam en kan hart- en vaatziekten, diabetes, leverschade en zelfs kanker veroorzaken. Bij nader onderzoek bleken deze chemicalieën vooral in pesticiden en - jawel - plastiek te zitten. Alle informatie hierover vind je in onze blogpost Plastiek: schadelijk voor je gezondheid?Milieu
Het hoeft je natuurlijk niet te verbazen dat ons afval slecht is voor het milieu. Maar het draait hier om meer dan afval alleen. Het gaat om de extreme consumptiedrang van onze maatschappij, waarbij alles altijd sneller, groter en beter moet, en waarbij dingen gemaakt zijn om slechts een korte tijd mee te gaan. Denk maar aan het sneltempo waarop de nieuwe iPhones op de markt komen, hoe vaak mensen nieuwe kledij gaan shoppen omdat hun vorige "uit de mode" is, of zoiets simpels als een eenmalig gebruikte Bic. Onze houding tegenover deze dingen zou hallucinant lijken in de ogen van onze overgrootouders.
Niet alleen creëren onze duizend afdankertjes een enorme afvalberg, ook moeten er telkens opnieuw grondstoffen gewonnen en verwerkt worden om jouw laatste nieuwe gadget te
maken. Daarom legt de Zero Waste beweging de nadruk op tweedehands. Koop zo weinig mogelijk nieuwe dingen, maar als je toch echt nood hebt aan iets nieuws, kijk dan eerst eens of het niet tweedehands verkrijgbaar is. Dat kan gaan van iets groots zoals een auto tot iets kleins zoals een kookpot. Op die manier beperk je de hoeveelheid grondstoffen die moeten aangesproken worden om aan jouw noden te voldoen. Bovendien vind je op die manier vaak leuke, gekke en vintage dingen!
Als we dan opnieuw specifiek gaan kijken naar plastiek, zien we dat de ecologische gevolgen van onze plastiek-consumptie amper te overzien zijn. Laten we beginnen met hoe plastiek geproduceerd wordt. Zoals je hier kan lezen, maakt men plastiek van fossiele brandstoffen (vloeibaar petroleumgas, natuurlijke gasvloeistoffen en natuurlijk gas). Deze fossiele brandstoffen zijn verre van onuitputtelijk en niet hernieuwbaar. Bovendien vervuilt het ontginnen van petroleum het leefmilieu, in de vorm van luchtvervuiling door de gebruikte machines en watervervuiling bij het lekken van gronstoffen in onze zeeën en oceanen. Een kleine greep uit het nieuws meldt: 200 ton olie lekt in de Rode Zee, elke dag lekt 160.000 liter olie in zee, olie lekt in de Zwarte Zee, een boorplatform lekt 95 ton olie in de Noordzee, ... Zo kunnen we nog wel even doorgaan. Je kan hierbij wel zeggen dat dit de schuld is van de bedrijven in kwestie, maar zolang wij de vraag naar plastiek blijven voeden, kunnen deze praktijken doorgaan. Daarnaast is een bekende manier om natuurlijk gassen te ontginnen "fracking", een proces dat extreem schadelijk is voor het milieu, in de vorm van watervervuiling en toxisch afval (meer hierover vind je hier). 
Maar het belangrijkste probleem van plastiek is dat het niet verdwijnt. Al het plastiek dat gemaakt is sinds de ontdekking van plastiek in 1907 bestaat vandaag nog altijd in één of andere vorm. Zelfs veel plastieken op basis van planten verdwijnen niet. Als plastiek aan licht blootgesteld wordt, kan het wel in kleinere deeltjes opgebroken worden, maar deze vergaan niet en zijn wellicht nog het schadelijkst van allemaal omdat ze echt overal in terechtkomen en niet altijd goed zichtbaar zijn voor het blote oog. Het is onduidelijk hoe lang plastiek er precies over doet om volledig af te breken, omdat we het simpelweg nog nooit hebben meegemaakt. In elk geval duurt het dus langer dan 110 jaar. Dit doet je wel eens stilstaan bij al die plastiek zakjes die mensen gebruiken in de supermarkt om hun groenten of fruit enkele minuten in te laten zitten, en die dan vervolgens gedachteloos weggegooid worden. Enkele minuten gebruikt, een eeuwigheid vervuiling.
"Maar PMD dan? Dit zorgt toch voor de recyclering van plastiek?" Inderdaad, sommige soorten plastiek mogen in de PMD zak, en dan hoop je maar dat die gerecyleerd worden. Hier is echter weinig informatie over te vinden. Ivago vermeldt op hun site dat ze PET-flessen gebruiken voor de vulling van meubels en jassen en om kledij van de maken; en dat ze met flacons opbergbakken, manden, kabelgoten en buizen maken. Ik wil dit graag geloven (en het gebeurt uiteraard zeker wel), maar het lijkt mij sterk dat al ons PMD-plastiek op die manier verwerkt wordt. Als je bedenkt dat er 14 kg PMD opgehaald wordt per jaar, per inwoner (volgens deze site), waarvan wellicht zeker de helft plastiek is, dan zou er in België ruwweg aan 70.000 kg plastiek per jaar op deze manier gerecycleerd moeten worden. Ik bedoel, hoe veel kabelgoten kan een mens nodig hebben?
Bovendien is dit strikt gezien een proces van downcyclering in plaats van recyclering. Recycleren houdt in dat een product wordt omgevormd tot een evenwaardig product. Als plastiek flessen echter gereduceerd worden tot vulling van meubels of jassen, wordt dit "downcycleren" genoemd, omdat het eindproduct niet evenveel waard is als het oorspronkelijk product. Daarnaast kan dit recycleringsproces (of eerder downcycleringsproces) slechts één maal doorlopen worden. Als de kabelgoot kapot is, kan hij niet opnieuw gerecycleerd worden en gaat hij onherroepelijk naar de vuilnisbelt. Op die manier is het wegwerpen van het plastiek alleen maar uitgesteld.
Dit betekent zeker niet dat je moet stoppen met recycleren! Al wat hergebruikt kan worden, is winst, dus blijf zeker goed sorteren. Het betekent alleen dat we ons geweten niet in slaap mogen sussen met het idee dat ons plastiek toch gerecycleerd wordt.
Dieren
Wilde dieren lijden erg onder onze immense afvalproductie, en dan uiteraard vooral de zeedieren. Ontelbare habitats zijn vervuild door plastiek en ander afval, zowel in zee als op land (denk aan de vuilnisbelten), wat er mee toe geleid heeft dat de populaties van wilde dieren sterk zijn afgenomen. Een goed voorbeeld van de vervuilde habitat van zeedieren is de bekende "plastiek soep" in de Stille Oceaan. Dit is een als het ware drijvende vuilnisbelt midden op de oceaan, bestaande uit plastiek. Gelukkig zijn er inmiddels initiatieven die deze soep willen opruimen, zoals de Nederlandse jongen Boyan Slat met zijn Ocean Cleanup project, maar de vraag is natuurlijk waar al dat opgeruimde plastiek dan vervolgens heen gaat. Naar een vuilnisbelt? Daarnaast is vervuiling niet beperkt tot het plastiek "eiland" in de Stille Oceaan, maar zijn al onze zeeën en oceanen vervuild. Naar schatting 5 ton plastiek eindigt jaarlijks in de oceaan.Maar niet alleen de habitats van wilde dieren worden bedreigd door onze afvalberg, ook hun voedselpatronen worden hier helemaal door verstoord. Een bekend beeld is natuurlijk dat van de gestorven albatros met zijn maag vol plastiek:
Het zijn dus niet enkel de nurdles, die we eerder vermeldden, die de dieren misleiden, maar ook andere kleurige stukjes plastiek die op felgekleurde visjes lijken. En zo zijn er nog veel meer zeedieren die aangespoeld zijn, wiens maag vol zat met plastiek. Naast de vervuilde habitats en de verstoring van het voedselpatronen hebben deze dieren ook te maken met het simpelweg verstrikt raken in rondzwervend afval. Zo was er onlangs een zeeschildpad te zien in het nieuws die een plastiek rietje in zijn neusholte had zitten, of wat dacht je van de schildpad die als jong vast kwam te zitten in een plastiek ring en als gevolg daarvan helemaal misgroeid is?
Deze twee exemplaren hadden het "geluk" gered te kunnen worden (hoewel de schildpad met de ring natuurlijk voor altijd misvormd is), maar er zijn oneindig veel meer zeedieren die niet gered kunnen worden en zo aan hun einde komen. Bovendien lekt er, zoals we gezien hebben, regelmatig olie in zee bij de productie van o.a. plastiek. Ook hier zijn dieren alweer het slachtoffer, met alom bekende beelden zoals deze:
Maar vooraleer je wanhoopt en in frustratie je handen in de lucht gooit: je kan hier wel degelijk iets aan doen. De Zero Waste beweging zet hier op in en reikt middelen aan om je eigen afvalproductie drastisch naar beneden te halen. Eén iemand maakt zeker en vast het verschil, en hoe meer Zero Waste bekend wordt en ingeburgerd raakt, hoe beter voor ons allemaal en voor de dieren!
Hoe?
Hopelijk ben je inmiddels, net als wij, overtuigd dat er iets moet veranderen en dat onze consumptie van vergankelijke goederen sterk moet minderen. Hoe begin je hier dan aan? Wel, enkele kleine stappen hebben reeds een grote impact, vooral wat betreft plastiek afval. Door onderstaande stappen in te voeren, konden wij van een wekelijkse vuilniszak naar een maandelijkse vuilniszak gaan. Alle begin is moeilijk, maar deze stappen kan iedereen ondernemen!Hervulbare drankfles
Eén van de grootste vervuilers van onze oceanen zijn plastiek flesjes. Mensen kopen nog altijd massaal water in plastiek flessen, terwijl al het water dat in België uit de kraan komt perfect drinkbaar is. Dit is niet alleen vervuilend, maar kost jou nog eens hopen geld ook! Een eenmalige aankoop van een drankfles (zoals deze van Klean Kanteen) kan jou op termijn heel wat geld uitsparen. Vind je het water uit de kraan niet zo lekker? Geen probleem, schaf jezelf een waterfilter aan, zoals bijvoorbeeld van Brita, en jouw water smaakt lekker zacht, zoals van uit een fles. Dit is overigens meteen een goed excuus om minder frisdrank te gaan drinken, want frisdrankflessen zorgen voor enorm veel vervuiling. Als je toch zin hebt in iets met bruis, kies dan liefst voor een glazen fles die je kan terugbrengen als leeggoed. Deze blijven hergebruikt worden tot ze kapot gaan, wat veel verkieslijker is dan een plastiek fles!
Herbruikbare tas
Als je gaat winkelen, neem dan zeker altijd je herbruikbare tas of mand mee. Dit bespaart je niet enkel die vervelende 10 cent (of meer) die je moet betalen voor een nieuwe tas, maar vermindert ook nog eens je afvalproductie. Vergeet je die altijd mee te nemen? Leg hem dan steevast klaar in je auto of aan de voordeur, zodat je hem makkelijker kan onthouden.
Als je nog stevige plastiek tassen liggen hebt, kan je die best gebruiken tot ze kapot gaan. Op die manier heeft hun productie toch nog behoorlijk wat nut gehad. Als deze echter allemaal opgebruikt zijn, vermijd dan liefst de aankoop van alweer een plastiek tas. Dit drijft de vraag naar meer plastiek enkel maar omhoog. Een goed alternatief is daarom een ouderwetse winkelmand, zoals je hiernaast kan zien. Deze is gemaakt uit natuurlijke materialen, wat wil zeggen dat hij op het eind van zijn leven in principe kan gecomposteerd worden en zal vergaan op natuurlijke wijze, in tegenstelling tot plastiek.Katoenen groentezakjes
Composteren!
Je hoeft helemaal geen grote tuin te hebben om te composteren, noch heb je een fancy ton nodig. Je hebt enkel een vierkante meter plaats nodig en een soort bak of komvormige recipiënt. Gooi al je keukenafval hierin en de natuur doet al de rest! Je kan natuurlijk een stap verder gaan en deze mooie compost omvormen tot een meststof voor je moestuin, maar dit hoeft zelfs helemaal niet. Het enige wat jouw composthoop nodig heeft, is lucht en vochtigheid (wat in België geen probleem is). Beperk je overigens niet tot enkel je keukenrestjes, ook de kartonnen rolletjes van je toiletpapier of het ongekleurde karton van een pizzadoos mogen op de composthoop (alsook sommige nieuwe soorten composteerbaar plastiek). Wist je dat organisch voedsel dat je gewoon bij het restafval gooit, op de vuilnisbelt terechtkomt en hier niet kan composteren? Omdat dit omgeven is door allerlei andere soorten afval en vaak ook in een plastiek zak zit (je vuilniszak), zit dit gevangen in een soort luchtbel en begint het te gisten in plaats van af te breken. Dit proces produceert o.a. methaangas, een heel vervuilend broeikasgas. Liever dus alles in je eigen tuin laten biologisch afbreken!
Nu is het aan jullie!
Wat zijn jullie redenen om op je afvalproductie te letten? Welke maatregelen neem je al en heb je tips voor ons?
We horen graag van jullie in de comments!
Volg ons op Facebook en wees altijd op de hoogte van nieuwe posts!
0 reacties:
Een reactie posten